At the age of 86, he stands as a symbol of resistance, a poet, essayist, and dissident. On April 16th, at the “Agimi” Art Center, the documentary portraying his life was showcased. Directed by Saimir Bajo, “The Decadent No. 2419” unfolds the journey of the globally renowned Lithuanian figure, Tomas Venclova, sharing pivotal moments of his life on screen.
His connection with Albania is longstanding. His first visit was in 1995 after communism, paving the way for subsequent visits, which are documented in the film. During these journeys, including a stop in Vlorë, he became acquainted with our country, noting the noticeable transformation of Tirana.
“Naturally, it’s entirely different. I remember Tirana being very poor and small. To tell you the truth, it was a polluted city. It was around 1995 when I came from Bari to Durrës, then to Tirana, and then to Gjirokastër, from where we departed for Greece. After that visit, I’ve been here four or five more times. So, I’m very happy that we’re now presenting this film to the audience in Tirana. I truly enjoyed it. It’s the first collaboration between Albania and Lithuania in the field of cinema. And it’s a pleasure to see that quite a few people came to watch it,” he adds.
As part of the actions of Soviet dissidents, co-founder of the Lithuanian Helsinki Group in 1976, Tomas Venclova was forced to leave his country in 1977. Emigrating to the USA, he became a globally recognized intellectual voice. Saimir Bajo, who worked for four years to bring his life as close to reality as possible, expresses:
“It’s a complete and unique documentary in the world about the dissident and famous poet Tomas Venclova, filmed in 5 countries, including Lithuania, Poland, Albania, Montenegro, and America. It’s a long and complex work in archives to show an event that not only is a complete and unique portrait in the world of the great poet Tomas Venclova but is the history of the twentieth century of Lithuania. And I as a director made such a choice, where I saw Tomas as an ‘Ulysses’.
And in fact, his life is like the life of an ‘Ulysses’ or ‘Odysseus’, who after all the battles and losses, his victories, his loves, reaches that peak through poetry, overcoming those spaces of a small country like Lithuania. So there’s an empathy towards him, but without making it pathetic. For me, he’s a hero, an intellectual, poet, dissident, great professor, one of the greatest essayists in the world as well, a translator. So he’s multidimensional. But I also decided to include antagonists that you might see because not always the main character in a small country where there are problems and with the past, where some issues cannot be touched upon, such as the issue of Jews, etc., which I include in the documentary,” expresses the director and co-screenwriter Saimir Bajo.
Part of the documentary is also Tomas’s father, a Soviet poet and politician.
“As you saw in the documentary, Tomas’s father was one of the greatest poets and intellectuals of Lithuania, but he was a Stalinist, and this is unforgiven by a part of the population to this day. On the other hand, Tomas is a dissident, the opposite of what his father was. But in a way, since he was human and his father, as he says in poetry, in the documentary as well, that ‘father is father and it’s not like he chooses.’ So, I tried to make something that is real from my director’s point of view. The fact that I’ve been in exile for 30 years brought us closer, made me understand him better, and transmit this to a Lithuanian but also Albanian and global audience,” further explains Bajo.
Tomas Venclova is as important and well-known as Václav Havel. An emeritus professor at Yale University and the greatest intellectual and poet not only in Lithuania and Central Europe but also famous in America and the world.
Celebrimi i jetës së Tomas Venclovës: Një Poet dhe Disident i Njohur
Në moshën 86 vjeç, ai qëndron simbol rezistence, një poet, eseist dhe disident. Me 16 Prill në Qendrën e Artit “Agimi”,është shfaqur dokumentari që shfaq jetën e tij. Me regji nga Saimir Bajo, “Dekadenti Nr. 2419” zbulon udhëtimin e figurës lituane të njohur botërisht, Tomas Venclova, duke ndarë momente kyçe të jetës së tij në ekran.
Lidhja e tij me Shqipërinë është e gjatë. Vizita e tij e parë në ishte në 1995-ën pas komunizmit, pasi u hapën rrugën për vizitat e mëtejshme, të cilat janë të dokumentuara në film. Gjatë këtyre udhëtimeve, duke përfshirë një ndalim në Vlorë, ai u njoh me kombin tonë, duke vërejtur transformimin e dukshëm të Tiranës.
“Natyrshëm, është plotësisht shumë ndryshe. Kujtoj që Tirana ishte shumë e varfër dhe e vogël. Të them të drejtën, ishte një qytet i ndotur. Ishte rreth 1995-ës kur erdha nga Bari në Durrës, pastaj në Tiranë, dhe pastaj në Gjirokastër, nga ku u larguam për në Greqi. Pas atij vizite, kam qenë këtu edhe katër ose pesë herë të tjera. Prandaj, jam shumë i lumtur që tani po e prezantojmë këtë film për publikun në Tiranë. Më ka bërë shumë përshtypje. Është bashkëpunimi i parë midis Shqipërisë dhe Lituanisë në fushën e kinematografisë. Dhe është kënaqësi të shohësh që erdhën disa njerëz për ta parë,” shton ai.
Si pjesë e veprimeve të disidentëve sovjetikë, bashkë-themelues i Grupit të Helsinkit lituanian në 1976, Tomas Venclova u detyrua të linte vendin e tij në 1977. Emigruar në SHBA, ai u bë një zë intelektual i njohur globalisht. Saimir Bajo, që punoi për katër vite për të sjellë jetën e tij sa më pranë realitetit të mundshëm, shprehet:
“Është një dokumentar i plotë dhe i vetmi në botë për disidentin dhe poetin e famshëm Tomas Venclova i xhiruar në 5 vende të botës, në Lituani , Poloni, Shqipëri, Mal të Zi dhe në Amerikë. Është një punë e gjatë komplekse në arkiva, për të treguar një ngjarje, që jo vetëm është një portret i plotë dhe i vetëm në botë për poetin e madh Tomas Venclova, por është historia e shekullit të XX-të të Lituanisë . Dhe unë si regjisor bëra një zgjedhje të tillë, ku e pashë Tomasin si një ‘Uliks’.
Dhe në fakt jeta e tij është si jeta e një ‘Uliksi’ apo ‘Odiseje’, që pasi bën të gjithë betejat dhe ka humbjet, fitoret , dashuritë e veta arrin atë majën me anë të poezisë, duke i kapërcyer ato hapësirat e një vendi të vogël si Lituania. Pra ka një empati ndaj tij, por pa e bërë atë patetike, pra për mua ai është një hero , një intelektual, poet , disident, profesor i madh, një nga eseistët më të mëdhenj të botës gjithashtu, përkthyes, pra është multidimensional , por unë kam vendosur edhe antagonistët që mund ta shikoni sepse jo gjithmonë personazhi kryesor në një vend të vogël ku ka probleme dhe me të kaluarën , ku disa çështje nuk mund të preken, si ajo e hebrenjve etj. , që unë i bëj pjesë të dokumentarit”, shprehet regjisori e bashkëskenaristi Saimir Bajo.
Pjesë e dokumentarit është edhe babai i Tomas-it, një poet dhe politikan sovjetik.
“Siç e patë në dokumentar, që babai i Tomasit ka qenë një nga poetët dhe intelektualët më të mëdhenj të Lituanisë, por ishte stalinist dhe këtë nuk ja fali deri sot një pjesë e popullatës . Nga ana tjetër, Tomasi është disident, e kundërta e asaj që qe babai i vet. Por në një farë mënyre , duke qenë se ai ishte human dhe e kishte dhe baba e thotë dhe në poezi, në dokumentar po ashtu, se “babai është baba dhe nuk është se e zgjedh. Kështu që unë jam munduar të bëj diçka që të jetë reale në pikë vështrimin tim si regjisor. Fakti që kam 30 vjet në emigrim na afroi më shumë, bëri që ta kuptoj më mirë dhe tia transmetoj këtë një publiku lituanez por edhe shqiptar e botëror”, shprehet më tej Bajo.
Tomas Venclova është aq i rëndësishëm dhe i njohur sa edhe Václav Haveli. Një profesor emerit në Universitetin e Yale dhe intelektuali dhe poeti më i madh jo vetëm në Lituani dhe Europën Qendrore, por gjithashtu i famshëm në Amerikë dhe në botë.
PËR TRAILER KLIKO KËTU
Albanian 
English